Zgodnie z tradycją za kolędników przebierali się chłopcy w wieku 6–13 lat, którzy chodzili od domu do domu, śpiewając kolędy. Na czele tego pochodu jeden z nich niósł wielką gwiazdę betlejemską. Teraz tradycja uległa pewnej zmianie i kolędnikami mogą być wszyscy, bez względu na wiek i płeć. Czy znasz wszystkie postacie kolędników i ich stroje? Sprawdź!
Kolędnicy odwiedzają domy w okolicach Bożego Narodzenia aż do święta Trzech Króli. Niestety tradycja kolędowania powoli zanika. Obecnie kultywowana jest głównie na wsi.
Skąd się wzięli kolędnicy?
Kolędowanie to tradycja słowiańska. Grupa osób przebranych za różne postacie chodzi od domu do domu i życzy ich mieszkańcom szczęścia i wszelkiej pomyślności. Poza tym śpiewają kolędy i grają na różnych instrumentach takich jak np. skrzypce czy harmonia.
A skąd wzięło się kolędowanie? W tradycji słowiańskiej kolędowanie polega na wymianie darów. Kolędnicy dawali gospodarzom i ich rodzinom życzenia, które miały przynieść szczęście i urodzaj. Od gospodarzy zaś dostawali świąteczne smakołyki lub drobne pieniądze. W każdym domu bardzo czekano na przybycie kolędników. Poza szczęściem, które mieli przynieść, ich występ rozweselał domowników.
Kolędowanie z rzymskiej tradycji
Co ciekawe, kolędowanie początkowo było tradycją pogańską. Był to zwyczaj związany z wzajemnym odwiedzaniem się. W trakcie takich spotkań śpiewano pieśni, które były życzeniami dla odwiedzanych osób. Kolędowanie związane jest również z tradycją rzymską. Rzymianie każdy pierwszy dzień miesiąca nazywali calendee, czyli kalenda.
Kalendy styczniowe rozpoczynały Nowy Rok i oznaczały prezent dawany z tej okazji. Chrześcijanie włączyli obie tradycje i połączyli je z błogosławieniem domów w święto Trzech Króli.
Kolędnicy – postacie i stroje. Za kogo przebierają się kolędnicy?
Kiedyś skład grupy kolędników był ściśle określony. Wśród nich musieli być:
- Trzej Królowie ubrani w korony i kolorowe płaszcze,
- zły król Herod,
- śmierć w białym prześcieradle trzymająca kosę,
- diabeł z rogami i przyczepionym ogonem,
- chłopiec, który niósł szopkę,
- pasterz trzymający gwiazdę,
- w wielu regionach Polski występuje też turoń, czyli rogate, czarne, włochate zwierzę z kłapiąca paszczą.
Wizyta kolędników w domu miała przynieść szczęście rodzinie w całym roku. Bardzo często kolędnicy wykonywali małe przedstawienia, które pokazywały historie z ewangelii, a odnosiły się do złego króla Heroda. Na koniec każdej z nich Herod jest skazywany na śmierć, a diabeł zabiera jego duszę. Dlatego przedstawienia te nazywano herodami. Choć tradycja kolędowania znana jest w całej Polsce, to różni się w zależności od regionu. Różnie składano życzenia i różne kolędy śpiewano. Również inni mogli być uczestnicy pochodu kolędników, stroje i przedstawienia. Tam, gdzie pojawiał się turoń, wykonywał różne harce i kiedy już mocno naprzykrzał się domownikom, aby go udobruchać, dawano mu podarek ze spiżarni.
Zobacz także: Najważniejsze świąteczne tradycje Bożego Narodzenia
