Wulkan to „dziura” w ziemi, z której wydobywa się lawa. Wulkanem czasami nazywa się górę utworzoną z lawy. To drugie użycie nie jest do końca poprawne.
Wulkan może być dla człowieka bardzo groźny. Dzisiaj wybuchy wulkanów zdarzają się dużo rzadziej, co nie oznacza, że są niemożliwe.
Jak wybucha wulkan?
Wulkan to miejsce na powierzchni ziemi, z którego wydobywa się lub kiedyś wydobywała się:
- lawa,
- gazy wulkaniczne,
- materiał piroklastyczny, czyli to, co „wyrzuca z siebie wulkan”: „okruchy”, skały i bomby wulkaniczne, piasek i popiół.
Wewnątrz ziemi znajduje się gorąca masa roztopionych skał i minerałów. To gotująca się magma. W środku skorupy panuje bardzo wysokie ciśnienie. Jeśli gotująca się magma natrafi na szczelinę lub cieńszą warstwę, którą jest zdolna przebić, dochodzi do wybuchu wulkanu.
Lawa (czyli gorąca magma, która wylewa się z wulkanu na zewnątrz) z jednej strony unosi skorupę do góry, z drugiej – odbudowuje ją. Po erupcji gazów, pyłów i lawy masa zastyga. Tworzy się w ten sposób stożek, który przypomina o dawnej aktywności wulkanu.
Ciekawostka
Żeby zrozumieć, jak działa wulkan, poproś rodziców o ugotowanie budyniu. Zobacz, jak w czasie gotowania tworzą się wzniesienia i strzelają gorącą masą i parą wodną do góry. Podobnie działa gotująca się wewnątrz ziemi magma.
Czy każdy wulkan to naprawdę wulkan?
Nie wszystkie wzniesienia, które potocznie nazywamy wulkanami, rzeczywiście nimi są. Część wierzchołków, które przypominają wulkany, to jedynie tzw. góry wulkaniczne, powstałe w wyniku wylania się z wnętrza Ziemi bardzo dużej ilości lawy. Sam wulkan to kanał w powierzchni ziemi, który rozszerza się w formie leja i tworzy krater. To z niego wylewa się lawa.
Czy grożą nam wybuchy wulkanów?
Obecnie na świecie czynnych jest kilkaset wulkanów. Nie oznacza to, że wszystkie właśnie wybuchają, ale że mogą to zrobić w przyszłości. Zlokalizowane są przede wszystkim wokół wybrzeża Oceanu Spokojnego. Obszar ten, na którym zgromadzone są wulkany, nazywa się Wokółpacyficznym Pierścieniem Ognia. W Polsce nie ma czynnych wulkanów, choć dawno temu istniały na tym terenie rozległe rejony wulkaniczne.
Rys. Adobe Stock
