Co to są makaronizmy? Poznaj ich historię i przykłady

Views 4.4k

Makaronizmy to zapożyczenia językowe czyli wplatanie obcego języka do języka ojczystego. Są to obce słowa, sformułowania i powiedzonka, które swobodnie włącza się do wypowiedzi w języku polskim.

W naszym języku makaronizmy były obecne co najmniej od XVII wieku, czyli pojawiły się niewiele później niż język narodowy (w historii naszego języka był to okres średniopolski).

Takie wstawki nie są złe, pod warunkiem, że nie stosuje się ich nagminnie.

Historia makaronizmów

Wielu purystów językowych (purysta to osoba wyczulona na czystość języka) wypomina innym stosowanie makaronizmów. Nie jest to jednak zjawisko nowe. Sama nazwa pojawiła się w XVIII wieku i odnosiła się do stylu polskich Sarmatów, którzy nadużywali wtrąceń z łaciny. Potem popularne stały się wtrącenia z języka francuskiego, szczególnie w okresie oświecenia. Następnie w wyniku zaborów na polszczyznę silnie zaczął oddziaływać język rosyjski. A w związku z międzynarodową karierą języka angielskiego do naszego rodzimego języka zaczęły wchodzić sformułowania używane przez Brytyjczyków i Amerykanów.

Czy wiesz, że…

Makaronizmy krytykuje się nie od dziś? Robiono to znacznie wcześniej. Najsłynniejszym przykładem ich krytyki jest Dworzanin polski Łukasza Górnickiego z XVI wieku, w którym autor kpi z miłości Polaków do sięgania po obcojęzyczne frazy.

Przykłady makaronizmów

Makaronizmy w języku polskim mają długą historię.

  • Pierwszymi, którzy chętnie korzystali z zapożyczeń językowych, byli polscy Sarmaci, na przykład Jan Chryzostom Pasek: Ponieważ magnorum non est laus, sed admiratio, krótkiego tylko, jako niegdy Sallustius ad Carthaginem, do tych przezacnych familiantów zażywszy apostrophe: De vestra quidem laude melius est tacere, quam pauca loqui, to tylko przydam, że kto tak wiek prowadzi, jego nobilitas jest duplicita.
  • Makaronizmów nie wystrzegli się nawet najwięksi polscy twórcy. Oto przykład z Pani Twardowskiej Adama Mickiewicza: Twardowski ku drzwiom się kwapił/ Na takie dictum acerbum,/ Diabeł za kontusz ułapił:/ „A gdzie jest nobile verbum?”.
  • Dzisiaj za to możesz usłyszeć: Wiesz, byłem na tym sophisticated evencie, z niezłym cateringiem, tylko zespół był już passé. Niestety całość była nieco boring, ale powinienem z tego stworzyć good content.

Współczesna kariera makaronizmów

Czy zauważyliście, że polscy deweloperzy nie budują biurowców, tylko „office parki”, a polscy pracodawcy nie oferują pracownikom dodatków do pensji, tylko „benefity”? Polskie kosmetyczki i masażyści świadczą swoje usługi w „spa and wellness”. To są właśnie makaronizmy.