Wartości rytmiczne nut i pauz wprowadzono około XIII wieku. Potem je jeszcze zmodyfikowano, wprowadzając coraz to krótsze nuty. Dzisiaj podział nut jest już stabilny.
Wartości rytmiczne nut pozwalają tworzyć rytm muzyki, który jest równie ważny jak linia melodyczna.
Czym są wartości rytmiczne nut i pauz?
Wartości rytmiczne nut i pauz oznaczają, ile czasu „trwa” dana nuta czy pauza. Na początku był tylko podział na nuty długie i krótkie. Dzisiaj długa nuta to cała nuta, z kolei krótkie nuty podzieliły się na jeszcze mniejsze. Identyczny podział istnieje dla pauz. W przypadku pauzy mówimy najczęściej o pauzie i półpauzie (która trwa połowę czasu pauzy), a także o jeszcze krótszych pauzach.
Podział wartości rytmicznych
Wartości rytmiczne są z nami od wieków. W pięciolinii zapisuje się nuty, które pozwalają odczytać, jak zagrać określoną melodię. Ich ułożenie na pięciolinii informuje o wysokości dźwięku, natomiast ich wypełnienie i kształt – o długości. Podstawowy podział wartości rytmicznych nut, który znamy od kilkuset lat, to:
- cała nuta – uznawana za „pełne” trwanie danego dźwięku, liczona na 4. Oznaczana jest jako owalna nuta pusta w środku;
- półnuta – połowa całej nuty, liczona na 2. Graficznie oznaczana jest jako owalna nuta pusta – biała w środku, ale z pionową kreską – laseczką;
- ćwierćnuta – ¼ wartości całej nuty, trwająca więc odpowiednio krócej i liczona na 1. Oznaczana jest jako owalna nuta czarna w środku, z pionową laseczką;
- ósemka – ⅛ wartości pełnej nuty, a więc o połowę krótsza od ćwierćnuty i liczona na ½. Oznacza to, że dwie ósemki powinny trwać tyle co jedna ćwierćnuta. Graficznie wygląda jak ćwierćnuta z chorągiewką. W zapisie nutowym dwie ćwierćnuty stojące obok siebie mogą być połączone pojedynczą belką;
- szesnastka – 1/16, czyli o połowę krótsza od ósemki, czas jej trwania liczy się na ¼. Oznacza to, że cztery szybkie uderzenia szesnastkowe powinny trwać tyle, co długość ćwierćnuty. Szesnastka wygląda jak ćwierćnuta z podwójną chorągiewką. Stojące obok siebie szesnastki mogą być połączone podwójną belką czyli dwoma równoległymi kreskami.
